Na AZS choruje 20% populacji ogólnej dzieci, a u 60% tych dzieci choroba rozpoczyna się przed ukończeniem 2 roku życia tzw. atopowe zapalenie skóry o wczesnym początku. Analiza licznych badań wskazuje, że pacjenci z wczesnym początkiem zachorowania na atopowe zapalenie skóry są podgrupą obciążoną
dużym ryzykiem późniejszego rozwoju chorób alergicznych dróg oddechowych takich jak alergiczny nieżyt nosa i astma, będących składowymi tzw. marszu atopowego.
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą o złożonym podłożu genetycznym, charakteryzującym się dużą różnorodnością fenotypów klinicznych. Bardzo jasno wyjaśnił to pediatra – dr Marek Pleskot. Przeczytajcie.
Fenotypowa uroda
Łatwo zauważyć, że jesteśmy różni. O niepowtarzalności żywych organizmów decyduje ich fenotyp z genotypem.
Fenotyp to właściwości fizyczne człowieka, które determinowane są przez genotyp, czyli zbiór wszystkich genów organizmu.
Na geny wpływa środowisko i dlatego fenotyp określa się mianem obrazu genotypu w środowisku.
Do wykształcenia fenotypów dochodzi podczas życia płodowego, a następnie w trakcie rozwoju społecznego. Są one kształtowane i modyfikowane przez otoczenie, w których znalazły się dane osoby. Czynniki środowiskowe mogą zmienić cechy zewnętrzne i osobowościowe osoby.
Środowisko to nie tylko: klimat, warunki mieszkalne, żłobkowo-przedszkolne, szkolne, rodzaj i jakość pożywienia oraz stopień zanieczyszczenia środowiska. To również otaczający nas ludzie. Stare porzekadło: kto z kim przestaje, takim się staje” zostało określone jako fenotyp rozszerzony. Według brytyjskiego biologa Richarda Dawkinsa, sprawia on, że każdy osobnik wywiera istotny wpływ na inne organizmy, i oddziaływania te zaprogramowane są przez jego geny.
- Genotyp może stanowić podstawę do tworzenia w różnych środowiskach różnych fenotypów, ale także kompletnie odmienne genotypy mogą dać bardzo podobne fenotypy.
- Cechy fenotypowe człowieka to: wzrost i budowa ciała, kolor skóry, włosów i oczu, a także skłonność do WYBRANYCH chorób.
Fenotyp dziecka określa jego chorowanie
Wieloletnie obserwacje pediatryczne utwierdzają mnie w przekonaniu, że fenotyp dziecka określa jego chorowanie. W ostatnich latach coraz częściej obserwuję fenotyp atopowy, w którym skłonność do alergii wpływa na predyspozycje do innych niealergicznych chorób.
Taki fenotyp można rozpoznać bez wykonywania specjalistycznych badań. Wystarczy dobrze się przypatrzeć. Na podstawie wyglądu dziecka można podejrzewać, że kiedyś będzie większe prawdopodobieństwo wystąpienia różnorodnych reakcji alergicznych. Co więcej, wiadomo jak dziecko będzie mogło chorować, nawet bez rozpoznanej alergii.
Cechy fenotypowe dziecka z AZS
- długie rzęsy
- sucha skóra
- zarumienione policzki
- cienie wokół oczu
- nadmiar woskowiny w uszach
Gdy widzę piękne długie rzęsy, to czasami żartuję i mówię rodzicom, że chętnie bym je skrócił. Zdziwionym odpowiadam, że takie rzęsy często występują u dzieci, ze skłonnością do alergii. Stopień nasilenia zmian jest różny. Wiemy, że na skórze mogą pojawiać się charakterystyczne zmiany zapalne w miejscach typowych dla AZS. Podrapana skóra wskazuje na dokuczliwy świąd. Drapiące paznokcie wyglądają jak polakierowane.
U dzieci z fenotypem atopowym możemy zaobserwować paradoksalną reakcję skóry po zadrapaniu. Pojawia się zblednięcie, a nie zaczerwienienie. Takie zjawisko nazywane jest białym dermografizmem.
Rogowacenie przymieszkowe
Większy niepokój rodziców budzi widoczne na skórze rogowacenie przymieszkowe. Mieszkiem włosowym określamy wąską rurkę, z której może wyrastać włos. Zrogowaciałe mieszki włosowe przy dotyku sprawiają wrażenie tarki. Grudkom często towarzyszy zaczerwienienie skóry. Zmiany wstępują głównie na ramionach, udach, a czasami na policzkach.
Dzieci z AZS częściej chorują
Skóra skłonna do podrażnień, kontaktowych reakcji alergicznych, stanów zapalnych i zakażeń nie jest jedynym problemem. Dzieci z suchą i atopową skórą niestety częściej chorują niż ich rówieśnicy, a szczególnie na swoje ulubione choroby. Najczęściej na katary oraz zapalenia: oskrzeli, spojówek i uszu. Wiedząc o takim ryzyku powinniśmy je ograniczyć przez odpowiednie postępowanie i ewentualne wczesne leczenie.
Dziedziczenie AZS
Atopowe zapalenie skóry, podobnie jak inne choroby alergiczne, charakteryzuje się rodzinnym występowaniem, natomiast w przeciwieństwie do pozostałych chorób atopowych, cechuje się znaczną „dziedzicznością” (iloraz szans, gdy oboje rodziców
choruje wynosi 3,4 dla AZS w porównaniu z astmą, dla której iloraz szans jest równy 1,5 oraz alergicznym nieżytem nosa z ilorazem szans wynoszącym 1,4.
Liczne badania genetyczne udokumentowały złożone podłoże genetyczne w patogenezie AZS i do tej pory zidentyfikowano wiele genów kandydujących.
Można je podzielić na dwie główne rodziny genów:
- geny związane z funkcją bariery
naskórka - oraz geny związane z regulacją wrodzonej i nabytej odpowiedzi immunologicznej, obejmujące również regulację szlaku IgE.
Jak pielęgnować atopową skórę? Zobacz tutaj.
Porady udzielił Doktor Marek Pleskot, lekarz dzieci, który od od 22 lat prowadzi gabinet pediatryczny. Wie o co pytają rodzice i wie czego zwykle nie zdążą wytłumaczyć inni lekarze.
„Podłoże genetyczne atopowego zapalenia skóry” Dr hab. n. med.
Aleksandra Szczepankiewicz