Opryszczka – co to takiego?
Opryszczka jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirusa opryszczki – Herpes simplex virus – HSV, który zakaża wyłącznie ludzi.
Ze względu na duże rozpowszechnienie wirusa HSV-1 zwykle dochodzi do zakażenia drogą kropelkową (kichanie, mówienie z bliskiej odległości) wielu osób w najbliższym otoczeniu. Aby ograniczyć przenoszenie wirusa, należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, np. nie całować się, nie używać tych samych naczyń, sztućców, ręczników.
Nie powinno się dotykać zmian skórnych. Podczas występowania objawów należy ograniczyć kontakty towarzyskie i przebywanie w skupiskach ludzkich.
Kiedy dochodzi do zakarzenia?
Do pierwszego zakażenia dochodzi najczęściej już we wczesnym dzieciństwie. Niestety mogą pojawiać się kolejne objawy zakażenia, które określamy jako opryszczkę nawrotową. Nie musimy szukać winnego. Po zakażeniu pierwotnym wirusy pozostają w stanie uśpienia w komórkach układu nerwowego i mogą się okresowo uaktywniać, zwykle w związku z obniżeniem odporności podczas infekcji, stresu, przemęczenia, wychłodzenia lub opalania. W większości przypadków zakażenie wirusem opryszczki przebiega łagodnie.
Choroba może być groźna dla noworodków, niemowląt, osób starszych i osób z zaburzeniami odporności.
Przebieg choroby
Wirus HSV-1 wywołuje objawy głównie w obrębie błony śluzowej jamy ustnej (OPRYSZCZKA WARGOWA) i spojówek oczu. W miejscu wtargnięcia wirusa, wokół ust, występuje przeczulica, świąd, pieczenie. Po około 2–3 dniach pojawiają się drobne bolesne pęcherzyki, które pękając, tworzą płytkie owrzodzenia i nadżerki. U osób z zakażeniem pierwotnym objawy utrzymują się przez kilka tygodni, w nawrotowym krócej, zwykle przez 10–12 dni. Zmiany goją się zwykle samoistnie, nie zostawiając śladów.
Leczenie
W opryszczce o niewielkim nasileniu, u osób dotychczas zdrowych, stosuje się miejscowo preparaty wysuszające i odkażające. Nie stosuje się maści z antybiotykami, chyba że doszło do nadkażenia bakteryjnego. Lekiem przeciwwirusowym hamującym podziały wirusa jest acyklowir, dostępny w postaci kremu do stosowania miejscowego oraz kropli do oczu.
Leczenie miejscowe stosuje się tak długo, jak długo utrzymują się wykwity. Leczenie przeciwwirusowe doustne stosowane jest zwykle w ciężkich postaciach choroby, w opryszczkowym zapaleniu rogówki, w uporczywych zmianach nawrotowych.
Nawroty opryszczki
Nawroty opryszczki mogą występować co kilka dni, lub w odstępie tygodni, miesięcy i lat. W kolejnych latach, u zdrowych ludzi, obserwuje się tendencję do coraz rzadszego i łagodniejszego występowania opryszczki.
Leczenie acyklowirem jest możliwe na dwa sposoby. Najczęściej lek jest zalecany:
- po każdym epizodzie (15 mg/kg mc., maksymalnie 200 mg doustnie 4 razy dziennie przez 7 dni, leczenie należy rozpocząć przy pierwszych objawach – np. świądzie).
W przypadkach uporczywych nawrotów acyklowir można stosować przez 6–12 miesięcy. Zalecane dawki dzienne w tej metodzie są mniejsze:
– u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia wynoszą 400 mg dwa razy na dobę,
– u dzieci przed 12. rokiem życia dawka wynosi 30 mg/kg mc na dobę (maks. 1000 mg/dobę) w 2–3 dawkach podzielonych.
U pacjentów po 12. roku życia można również profilaktycznie stosować walacyklowir w dawce 500 mg raz na dobę.
Należy zwracać uwagę dzieciom aby zmian opryszczkowych nie pocierały, a tym bardziej nie rozdrapywały (ryzyko nadkażenia bakteryjnego). Latem infekcji górnych dróg oddechowych będzie mniej, ale będzie słońce. Warto zapobiegawczo stosować kremy z filtrem UV na okolicę, w której występują zmiany opryszczkowe. Dla stresu pora roku jest obojętna, więc tym bardziej konieczna jest całoroczna większa aktywność fizyczna a mniej bajek.
Radził Doktor Marek Pleskot, lekarz dzieci, który od od 22 lat prowadzi gabinet pediatryczny. Wie o co pytają rodzice i wie czego zwykle nie zdążą wytłumaczyć inni lekarze.