Próchnica
Możemy się pochwalić – częstość i nasilenie choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży w Polsce należą do największych w Europie, dziury próchnicowe występują u 50% dzieci w wieku 3 lat i u 96% w 18. roku.
Podstawą zapobiegania próchnicy jest nie tylko odpowiednia higiena jamy ustnej ale również prawidłowe odżywianie.
Eksperci zalecają ograniczone spożycie cukru i kwasów, unikanie podjadania przekąsek próchniczotwórczych pomiędzy posiłkami oraz więcej pokarmów do gryzienia niż papek połykanych. Przeczytaj co o tym sądzi dr Marek Pleskot.
Jak zapobiegać próchnicy?
Dzieci 0 – 12 miesięcy
- butelka z pokarmem lub karmienie naturalne tylko w porach karmienia (nie jako uspokajanie)
- przed snem, drzemką lub w trakcie snu tylko woda (UWAGA- woda u karmionego piersią po 2. miesiącu, do 20 ml w pierwszym półroczu, więcej jedynie za zgodą lekarza)
- nie zanurzamy smoczka w słodkiej substancji
- wprowadzamy karmienie z kubka >6. miesiąca życia, odstawiamy karmienie z butelki w 12.–18. miesiącu
- unikamy stałego stosowania kubka z „dzióbkiem”
- unikamy podawania próchnicotwórczych przekąsek między posiłkami
- wprowadzamy odpowiednie NIEpróchnicotwórcze przekąski (jakie? – dalej)
Dzieci 13–24 miesięcy
- ograniczamy częstotliwość i czas karmienia piersią
- nie karmimy przed snem i w nocy
- butelka z pokarmem lub karmienie naturalne tylko w porach karmienia (nie jako uspokajanie)
- odstawiamy karmienie z butelki >12. miesiąca życia
- nie zanurzamy smoczka w słodkim płynie
- w nocy i przed snem nie podajemy napojów innych niż woda
- wody smakowe, słodkie płyny, pokarmy płynne oraz napoje gazowane są niewskazane
- nie przekraczamy zalecanej objętości soków owocowych i podajemy je dziecku w czasie posiłku
- napoje podajemy w kubku (unikamy stałego stosowania kubka z „dzióbkiem”)
- wprowadzamy pokarmy coraz mniej rozdrobnione, unikamy pokarmów kleistych i retencyjnych (np. chipsy, słodycze)
- preferujemy spożywanie przez dziecko chrupiących, surowych owoców i warzyw
- przestrzegamy zaleceń dotyczących liczby posiłków
- regularnie i zgodnie z zasadami wykonujemy zabiegi higieniczne w jamie ustnej
Po ukończeniu 2. roku życia
- spożywamy posiłki w regularnych porach dnia, unikamy przekąsek i zachowujemy odpowiednie przerwy między posiłkami
- ograniczamy spożywanie wysoko rafinowanych pokarmów próchnicotwórczych na korzyść nieznacznie przetworzonych (owoce, warzywa, mięso, produkty pełnoziarniste)
- promujemy pokarmy o konsystencji twardej, unikamy potraw papkowatych i kleistych
- pokarmy zawierające cukier i kwasy podajemy w czasie głównych posiłków
- na koniec posiłku spożywamy pokarm obojętny dla tkanek zęba, najlepiej ser twardy (UWAGA WŁASNA – proponuję nie przesadzać z ciężkostrawnymi i wysocekalorycznymi serami żółtymi)
- eliminujemy z diety napoje gazowane i słodzone
- ograniczamy spożycie soków owocowych na korzyść owoców; pijemy mleko i wodę niegazowaną
- rezerwujemy spożywanie słodyczy i słodkich napojów na „specjalne okazje”; nie przetrzymujemy pokarmów ani płynów próchnicotwórczych w jamie ustnej, napoje słodzone pijemy przez słomkę
- stosujemy substytuty cukru, zwłaszcza ksylitol
Po ukończeniu 4. roku życia korzystne jest żucie bezcukrowej gumy przez krótki czas po posiłku.
Co dziecko powinno jeść?
- nabiał: mleko, jogurt naturalny, biały ser, twardy ser, jajka (twarde sery i jajka należy spożywać zgodnie z zaleceniami dietetycznymi w ograniczonych ilościach)
- owoce (np. jabłka, truskawki) i surowe warzywa
- ryby i chude mięso
- ciemne pieczywo
- orzechy i ziarna
- humus
- gorzka czekolada w niewielkiej ilości
- niesłodzone bezcukrowe gumy do żucia (powyżej 4 r.ż)
- woda mineralna niegazowana, kakao naturalne
- ksylitol jako zamiennik cukru
Produkty nieporządane w jadłospisie
- napoje słodzone (również herbata, napoje gazowane, napoje owocowe, energetyczne)
- produkty kleiste i retencyjne, takie jak rodzynki, musli (zawierające płatki zbożowe, rodzynki, orzechy, suszone owoce i cukier), słodkie sucharki, chipsy, słone paluszki, frytki
- miód i produkty z dodatkiem miodu
- słodycze (np. cukierki, karmelki, lizaki, żelki z cukrem, słodzone gumy do żucia, ciastka, ciasta, batony, gumy rozpuszczalne)
- pokarmy kwaśne (np. owoce cytrusowe, cytryna, pikle, sosy)
- produkty słodzone i kwaśne, także mleczne (np. lody, koktajle mleczne, jogurty owocowe, dżemy).
Eksperci podkreślają, że niezbędnymi elementami zapobiegania chorobie próchnicowej są także: regularne zabiegi higieniczne w jamie ustnej wykonywane zgodnie z zasadami, regularne wizyty u dentysty połączone z wykonywaniem zabiegów profilaktycznych (pierwsza wizyta dziecka powinna mieć miejsce między 6. a 12. mż.).
Artykuł powstał w oparciu o „Stanowisko polskich ekspertów dotyczące zasad żywienia dzieci i młodzieży w aspekcie zapobiegania chorobie próchnicowej”
Radził Doktor Marek Pleskot, lekarz dzieci, który od od 22 lat prowadzi gabinet pediatryczny. Wie o co pytają rodzice i wie czego zwykle nie zdążą wytłumaczyć inni lekarze.
